Wspierający nauczyciel – czyli jaki?

O wsparciu w edukacji wspomina się o najczęściej w kontekście takiej postawy nauczyciela wobec uczniów. Nie można zapomnieć o wsparciu w kontekście edukacji muzycznej, zwłaszcza gdy pomyślimy o wyjątkowej, indywidualnej relacji, jaka łączy ucznia z nauczycielem, artystą, mistrzem. Nie każdy z nas zdaje sobie sprawę, jak szerokie, wielowątkowe i ważne jest realne wsparcie uczniów i jakie postawy pedagogiczne powinny się kryć za zachowaniem nauczyciela określanym jako „wspierające”.

Co mówi literatura?

Literatura psychologiczna definiuje wsparcie (społeczne), jako zjawisko związane z występowaniem między ludźmi interakcji i więzi społecznych, dzięki którym możliwe jest otrzymywanie pomocy zwłaszcza w trudnych sytuacjach. W kontekście praktyki szkolnej wsparcie społeczne przekształca się we wsparcie pedagogiczne i definiowane jest jako aktywność lub postawa nauczyciela skierowana na ucznia, która wspomaga wzajemne relacje obu stron, oddziałując na metody i formy uczenia się, nauczania oraz procesy motywowania do nauki.

Rodzaje wsparcia

Aby uszczegółowić znaczenie wsparcia w kontekście edukacji muzycznej, należy opisać jego rodzaje wraz ze wskazaniem przykładów, które można zaobserwować w szkole artystycznej.

Wsparcie emocjonalne – rozumiane jako przekazywanie emocji pozytywnych, podtrzymujących, odzwierciedlających rozumienie sytuacji, uspokajających; np. świadomość, że są osoby, które znają uczucia towarzyszące występom publicznym, doświadczają zmęczenia, ale i szczęścia, jakie może wywołać zajmowanie się muzyką.

Przykładowe twierdzenie: „Rozumieją, że egzaminy i występy publiczne są dla mnie ważnymi, ale i stresującymi wydarzeniami”.

Wsparcie instrumentalne – rozumiane jako udzielanie konkretnego instruktarzu o sposobach dalszego postępowania. Może mieć charakter pomocy rzeczowej i materialnej; np. udostępnianie uczniowi nut, nagrań, pomoc w procesie wyboru instrumentu.

Przykładowe twierdzenie: „Pomagają mi w zdobyciu istotnych informacji o możliwościach ubiegania się o stypendia lub udziału w kursach i konkursach muzycznych”.

Wsparcie informacyjne – rozumiane jako udzielanie konkretnych informacji, rad, wskazówek, które sprzyjają lepszemu zrozumieniu sytuacji; np. szczegółowe omawianie zagadnień wymagających udoskonalenia, modelowanie kompetencji wykonawczych ucznia w zakresie gry na instrumencie.

Przykładowe twierdzenie: „Podpowiadają mi, jak uchronić się przed niepowodzeniem podczas występów publicznych i podczas codziennego ćwiczenia”.

Wsparcie wartościujące – rozumiane jako dawanie osobie wspieranej do zrozumienia, że posiada odpowiednie zdolności i kompetencje, jest ceniona za określone umiejętności lub cechy; np. powierzanie odpowiedzialnych partii w zespole muzycznym, podkreślanie wkładu indywidualnej pracy ucznia w przygotowanie utworów muzycznych.

Przykładowe twierdzenie: „Powierzają mi odpowiedzialne funkcje i zadania, np. w ramach gry zespołowej”. 

Warto zastanowić się, w jakim stopniu wspierani są uczniowie przez nauczycieli i jak zachowania pedagogów wpływają na uczucia tych pierwszych. Oby żaden z uczniów szkół muzycznych nie miał dylematu, o którym wspominał Kazimierz Wiłkomirski:

Są profesorowie, za którymi większość uczniów poszłaby w ogień – i inni, których uczniowie panicznie się boją, i tacy, których czczą i uwielbiają.

Bywają lekcje, które się przeżywa jak uroczystość, i takie, na które czeka się przez szereg dni z radosną niecierpliwością i inne, z których czasem wychodzi się jak po bolesnym wyrwaniu zęba.

dr Anna Antonina Nogaj